علت رشد جلبک در استخر
عوامل متعددی می‌توانند موجب رشد جلبک‌ها در آب استخر شوند و با شکل‌گیری سویه‌های مختلف، آن را غیرقابل‌استفاده کنند. جلبک‌ها یا از طریق منبع آب یا محیط اطراف، به استخر دسترسی پیدا می‌کنند و با استفاده از نور و کلروفیل سبزرنگ سلول‌هایشان، در استخر شما به زندگی و فتوسنتز ادامه می‌دهند. از عوامل رشد جلبک‌ها در استخر به این موارد اشاره می‌شود:
کمبود میزان کلر: عامیانه‌ترین دلیل سبزی آب استخر، کمبود میزان کلر می‌باشد. متخصصان توصیه می‌کنند که هر هفته میزان کلرین های آزاد آب را بررسی کنید و آن را ترجیحاً بین 1 تا 3 ppm نگه دارید. وقتی‌که سطح کلرین آزاد آب به زیر یک رفته یا به صفر نزدیک می‌شود، مشخصا ماده‌ای برای مبارزه با رشد جلبک‌ها در آب وجود ندارد و این به‌تنهایی باعث سبزشدن آب استخر می‌شود.
عدم کارکرد فیلتر: یکی از مهم‌ترین عوامل موثر در سلامت استخر، فیلتر آب است. با توجه به محیط اطراف استخر، دستگاه فیلتر به مدت‌زمان مشخصی برای پاکیزه نگه داشتن استخر نیاز دارد. به‌عنوان‌مثال در آب‌وهوای گرم، توصیه می‌شود دستگاه فیلتر 8 ساعت در طول روز روشن باشد. درصورت عدم کارکرد صحیح فیلتر آب، گرده، قارچ و جلبک مجدداً در سطح استخر حضور پیدا می‌کنند.
گردش آب ضعیف: درصورتی‌که آب استخر در جریان نبوده و راکد شود، به فضایی مناسب برای رشد و تجمع جلبک‌ها، قارچ‌ها و گرده‌ها تبدیل می‌شود.
میزان قلیایی کلی و pH: سطح pH پایین منجر به ناکارآمدی شوک واردشده به استخر می‌گردد. همچنین اگر میزان قلیایی کلی آب در تعادل نباشد، از تاثیرگذاری کلر کاسته و باعث بازگشت جلبک‌ها به سطح آب می‌شود.
تابش شدید نور خورشید: همراه با پرشدن استخرها در بهار و تابستان، گرما و محیط این فصول فضایی مناسب برای رشد جلبک‌ها و قارچ‌ها فراهم می‌کنند. نور خورشید کلر موجود در آب را تبخیر می‌کند و در طول زمان با کاستی کلر، شرایطی برای رشد قارچ و جلبک در آب مهیا می‌شود.
فراوانی فسفر: یکی دیگر از دلایل سبزی آب، حضور زیاد فسفر می‌باشد. حتی اگر به‌طور منظم از کلر استفاده کنید، سطح بالای فسفات در آب منجر به رشد جلبک می‌گردد. به این دلیل که فسفات منبع مغذی برای سویه‌های جلبک بوده و آنها را در برابر کلر قدرتمند می‌سازد. فسفر عموما از طریق بادوباران به استخر منتقل می‌شود، و توصیه ما این است که میزان آن را در آب کمتر از 500 ppb (parts per billion) نگه دارید.
انواع جلبک‌های استخرها
جلبک‌ها می‌توانند در استخرها به‌ترتیب خطر در رنگ‌های مختلفی همچون سبز، خردلی یا زرد و سیاه ظاهر شوند. انواع رایج جلبک‌های استخر عبارت‌اند از:
جلبک سبز: جلبک سبز رایج‌ترین نوع جلبک است که در استخرها یافت می‌شود. آنها می‌توانند در سطح آب شناور باشند، به سطوح بچسبند یا به‌صورت لجن ظاهر شوند. جلبک سبز به‌سرعت رشد می‌کند، به ویژه در شرایط گرم و آفتابی که سطح کلر پایین است. درمان آنها با واردکردن شوک به استخر یا استفاده از ضدجلبک، نسبت به بقیه سویه‌های جلبک آسان‌تر است.
جلبک خردلی: جلبک خردلی که اغلب به آن جلبک زرد نیز گفته می‌شود، نسبت به جلبک‌های سبز در برابر سطوح بالا کلر مقاوم‌تر هستند و از بین بردن آنها چالش‌برانگیزتر است. آنها در ابتدا شبیه گرده یا خاک و شن به رنگ قهوه‌ای یا زرد عموما روی دیواره‌های استخر، به‌ویژه در مناطق تاریک ظاهر می‌شوند. جلبک زرد محکم به سطوح می‌چسبد و عموما در آب‌وهوای گرم یافت می‌شود.
جلبک سیاه: این نوع جلبک سر‌سخت‌ترین سویه جلبک است. آنها به‌صورت لکه‌های کوچک سیاه یا سبزآبی تیره روی سطوح استخر ظاهر می‌شوند. جلبک سیاه ریشه‌های عمیقی را شکل می‌دهد و به سطوح متخلخل مانند گچ، بتن یا دوغاب نفوذ می‌کند. این سویه در برابر کلر و سایر مواد شیمیایی بسیار مقاوم است و به‌سادگی با شوک‌درمانی حذف نمی‌شود. درمان آنها عموما به برس‌زنی، میزان بسیار بالا کلر و ضدجلبک‌های خاص با فرمولاسیون طراحی شده نیاز دارد.
جلبک صورتی: این جاندار از دسته جلبک‌ها نبوده و در واقع نوعی باکتری شناور است که در استخرها شکل‌گرفته و به جلبکی صورتی‌رنگ شباهت دارد. این سویه از باکتری‌ها، دقیقا مانند جلبک‌ها، به‌علت عدم تعادل pH آب و گردش آب ضعیف در ناحیه‌های تاریک و کم جریان استخر شکل می‌گیرند.
تأثیرات منفی رشد جلبک در آب استخر
جلبک‌ها در دسته پاتوژن‌ها نیستند اما برای سلامتی انسان خطرآفرین هستند و حضور آنها در استخر محیطی ایده‌آل برای رشد باقی موجودات نیز ایجاد می‌کند؛ زیرا حضور جلبک نشان دهندۀ نبود مواد ضدعفونی‌کننده در آب است.
• ایجاد بیماری: شناگران به سه شیوه ممکن است در تماس با جلبک‌ها مریض شوند:
o تماس پوستی: جوش، تاول، خارش و قرمزی پوست
o تنفس: التهاب ریه و علائمی شبیه‌به حساسیت فصلی
o بلعیدن: استفراغ، اسهال، تب و سردرد
• کاهش شفافیت آب: جلبک‌ها می‌توانند باعث کدری آب شوند که نه‌تنها ظاهر استخر را ناخوشایند می‌کند، بلکه می‌تواند مشکلات بهداشتی نیز ایجاد کند.
• افزایش مصرف مواد شیمیایی: در صورت فراوانی جلبک‌ها میزان بیشتری از مواد شیمیایی برای پاکسازی نیاز است که می‌تواند هزینه‌های نگهداری استخر را افزایش دهد.
• خطرات بهداشتی: برخی جلبک‌ها می‌توانند باکتری‌ها و ویروس‌های مضر را در آب جذب کنند که خطرات بهداشتی برای شناگران ایجاد می‌کند.
• نفوذ به دیواره‌ها: جلبک‌ها با ریشه دواندن در بدنه استخرها، به سطوح و تشکیلات حاضر در استخر صدمه وارد می‌کنند.
روش‌های پیشگیری از رشد جلبک در استخر
برای جلوگیری از رشد جلبک‌ها در استخر، می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد:
تنظیم pH، کلر، قلیاییت و سختی آب: برای جلوگیری از رشد جلبک، باید تعادل شیمیایی آب را حفظ کنید. این کار با اندازه‌گیری و تنظیم منظم چهار عامل اصلی pH، کلر، قلیاییت و سختی آب انجام می‌شود. pH نشان‌دهنده اسیدیته یا قلیاییت آب است که باید بین ۷.۲ تا ۷.۸ تنظیم شود. کلر ماده‌ای است که آب را ضدعفونی می‌کند و باید بین ۱ تا ۳ میلی‌گرم بر لیتر باشد. قلیاییت مقدار کربنات و بیکربنات در آب را نشان می‌دهد و باید بین ۸۰ تا ۱۲۰ میلی‌گرم بر لیتر باشد. درنهایت هم سختی آب نشان‌دهنده مقدار کلسیم و منیزیم در آب است و باید بین ۲۰۰ تا ۴۰۰ میلی‌گرم بر لیتر باشد. این عوامل در جلوگیری از خورندگی، رسوب، کدورت و رشد جلبک در آب موثر هستند. تنظیم قلیاییت و سختی آب برای تنظیم قلیاییت، معمولاً از بیکربنات سدیم برای افزایش و از اسیدسولفوریک یا اسیدموریاتیک برای کاهش استفاده می‌شود.
گردش مناسب آب: استفاده از پمپ‌ها و فیلترهای مناسب می‌تواند به گردش آب و جلوگیری از تجمع جلبک‌ها کمک کند. آب راکد محیط مناسبی برای شکل‌گیری جلبک است و با جریان آب مناسب می‌توان از این مشکل پیشگیری کرد.
تمیزکاری منظم: پاکسازی منظم دیواره‌ها، کف استخر و سطح آب می‌تواند رشد جلبک‌ها را کاهش دهد. با استفاده از برگ‌گیر از حضور اجسام ناخواسته، همچون حشرات، برگ و شاخه جلوگیری کنید و هر محلی را که اثر کوچکی از جلبک یا شکل‌گیری آن دیده می‌شود، با برگ‌گیر تمیز کنید.
رفع جلبک‌های استخر با استفاده از ضدجلبک شیمیایی
ضدجلبک به محلولی شیمیایی یا ارگانیک گفته می‌شود که همانند نامش با خاصیت جلبک‌زدایی آب را از هرگونه پوشش گیاهی پاکسازی می‌کند. ضدجلبک در دو دسته فلزدار و ارگانیک تعریف‌شده است.
نمونه شیمیایی و فلزدار مس (II) سولفات یا کات‌کبود است که به‌صورت کریستال‌هایی آبی‌رنگ یافت می‌شود. بااینکه استفاده از این محصول در مقادیر کم و صحیح برای انسان بی‌خطر است، اما در بلندمدت عواقب منفی برای سلامت انسان به بار می‌آورد. استفاده بیش از اندازه از دسته فلزدار می‌تواند به‌دلیل فراوانی مس، به‌تنهایی باعث سبزشدن و شیمیایی شدن آب شود.
کات‌کبود به‌عنوان یک جلبک‌‌کش فلز دار، با استفاده از خاصیت چسبندگی مس به پروتئین‌های حاضر در سطح پوست جلبک‌ها و قارچ‌ها چسبیده، به آنها نفوذ می‌کند و باعث نشت و مرگشان می‌شود؛ البته این خاصیتی‌ست که سلامت هر موجود زنده را به خطر می‌اندازد. دوز مرجع استفاده از کات‌کبود حدود 5 تا 10 گرم به‌ازای هر مترمکعب آب (1000 لیتر) می‌باشد. به‌عنوان‌مثال درصورتی‌که حجم استخر 40 مترمکعب باشد، می‌توانید حدود 200 تا 400 گرم کات‌کبود استفاده کنید.
ابتدا مقدار محاسبه شده محصول را در سطل آب حل کنید و سپس به داخل آب استخر ریخته و آن را با پارو یا جاروی بلند هم بزنید. پس از حل شدن سولفات مس در استخر، 8 الی 10 ساعت به محلول اجازه استراحت دهید. پس از جمع‌شدن تمامی رسوب روی سطح آب، مقداری لخته کننده، مثلا سولفات آلومینیوم، به آب اضافه کنید. پس از گذشت یک الی دو ساعت، تمامی جلبک‌ها در کف استخر رسوب کرده اند و با برس می‌توان آنها را پاک کرد.
طی دو دهۀ اخیر، پژوهشگران در جهت رفع مضرات کات‌کبود و آثار زیست‌محیطی آن، به یک نمونه ارگانیک و بی فلز با خاصیت جلبک‌زدایی دست‌یافته‌اند که عاری از هرگونه مشکلات سمی حاصل از مس است. این فرمول ارگانیک نه‌تنها در جلبک‌زدایی بهتر واقع‌شده و مقرون‌به‌صرفه تر است، بلکه مدت‌زمان بیشتری در آب برای نگهداری استخر فعال می‌ماند.
از بین بردن جلبک استخر با استفاده از ضدجلبک آکوساید
آکوساید ضدجلبکی ارگانیک و بی‌فلز است که برای ازبین‌بردن کلیه سویه‌های جلبک در استخرها، جکوزی‌ها و آب‌نماها استفاده می‌شود. این محصول می‌تواند به‌عنوان راهکار اولیه برای نابودسازی سویه‌های سرسخت جلبک استفاده شود. آکوساید با فرمولاسیون سریع الاثر و قابلیت استفاده در انواع استخرها، به ویژه استخرهای کلردار، در برابر جلبک‌های سبز خردلی و سیاه موثر بوده و علاوه بر ازبین بردن سلول‌های جلبک، به آزاد شدن پوسته باقی مانده آن ها در سطح استخر کمک می‌کند.
مراحل استفاده از آکوساید:
- تنظیم pH آب: قبل از استفاده از ضدجلبک،pH آب باید بین 7.2 تا 7.6 تنظیم شود.
- واردکردن شوک: به آب سه‌تا پنج برابر مقدار معمول کلر و مواد ضدعفونی‌کننده اضافه کنید.
- افزودن آکوساید: برای دوز اولیه، به‌ازای هر 10 مترمکعب (10هزار لیتر آب)، 175 میلی‌لیتر و برای دوز نگهدارنده (هفتگی) 100 میلی‌لیتر آکوساید اضافه کنید. مقدار محاسبه‌شده آکوساید را به آب استخر اضافه کنید.
- تنظیم مجدد pH آب و فیلتراسیون: پس از به تعادل رساندن pH، سیستم فیلتراسیون را باتوجه به میزان جلبک و سرسختی آنها، یک روز و حداکثر دو روز روشن نگه دارید.
- تمیزکاری نهایی: پس از اتمام فرایند، دیواره‌ها و کف استخر را با برس تمیز کرده و جلبک‌های ته‌نشین را با کف‌شور خارج کنید.
- استفاده از محلول شفاف کننده: پس از گذشت 24 ساعت، برای کمک به فیلتراسیون جلبک‌های مرده و باقی‌مانده، می‌توان از محلول شفاف کننده مانند آکوشاین استفاده کرد تا شفافیت به آب بازگردد.
استفاده منظم از آکوساید نه‌تنها جلبک‌ها را از بین می‌برد، بلکه با جلوگیری از رشد مجدد آنها، شفافیت و تمیزی آب استخر را حفظ می‌کند. آکوساید محصولی ارگانیک، بی‌خطر برای انسان و مقرون‌به‌صرفه است که می‌تواند جایگزینی ایمن برای محصولات شیمیایی مانند کات‌کبود باشد.
نتیجه گیری
برای مقابله با رشد جلبک‌ها در استخر، لازم است به عوامل مختلفی توجه کنید. کمبود کلر، عدم کارکرد مناسب فیلتر، گردش ضعیف آب، تابش مستقیم نور خورشید و افزایش فسفر در آب از جمله دلایل اصلی رشد جلبک‌ها هستند. جلبک‌ها می‌توانند به شکل‌های مختلفی از جمله سبز، خردلی، سیاه و صورتی ظاهر شوند و هر کدام نیاز به روش‌های خاصی برای حذف دارند. پیشگیری از رشد جلبک‌ها با تنظیم درست pH و کلر، حفظ گردش مناسب آب و تمیزکاری منظم استخر انجام می‌شود. همچنین، استفاده از ضدجلبک‌های شیمیایی و ارگانیک مانند آکوساید شرکت آکوفیکس می‌تواند به‌طور مؤثر جلبک‌ها را از بین ببرد و از رشد مجدد آنها جلوگیری کند.
